Emulgatory w kosmetykach – czym są i jakie funkcje pełnią?

Kosmetyki często składają się z substancji, które nie łączą się ze sobą w sposób naturalny. Uzyskanie jednolitej konsystencji kremu, pasty czy mydła jest możliwe dzięki zastosowaniu emulgatorów. Emulgatory w kosmetykach wyróżnia to, że poza ich efektywnością, wymaga się od nich także jak największej neutralności dla skóry i organizmu człowieka. Jakie emulgatory stosuje się w kosmetykach? Jak wybrać odpowiednią substancję do zastosowania w tworzonych produktach i gdzie ją znaleźć?

Czym są emulgatory?

Jako emulgatorów najczęściej używa się środków powierzchniowo czynnych (surfaktantów). Mogą to być surfaktanty zarówno jonowe, niejonowe, a także inne substancje chemiczne, takie jak stearyniany czy kaolin (biała glinka) i bentonit.

Emulgatory w kosmetykach pełnią rolę pomocniczą. Wspomagają tworzenie produktu o gładkiej, jednolitej konsystencji – jest to kluczowe nie tylko z powodów wizualnych i sensorycznych, ale także ze względu na wygodę użytkowania. Bez emulgatorów dochodziłoby do inwersji, czyli rozdzielania faz – kosmetyki rozwarstwiałyby się, przez co przed każdorazowym użyciem konieczne byłoby ich rozmieszanie. Dzięki odpowiednio dobranym emulgatorom stabilizującym formułę produktu konsystencja kosmetyku nie ulega zmianie nawet po długim czasie.

Emulgatory zapewniają dodatkowo odpowiednią lepkość i gęstość emulsji. Są bezpieczne dla organizmu, choć niektóre z nich mogą mieć działanie podrażniające. Emulgatory nie wnikają jednak w głąb skóry – pozostają na jej powierzchni, tworząc filtr ochronny.

Jak działają emulgatory w kosmetykach?

Emulgatory w kosmetykach działają na granicy faz – dzięki ich wysokiej rozpuszczalności w różnych mediach, przenikają do miejsca, gdzie stykają się dwie fazy, np. woda i olej, obniżając napięcie powierzchniowe na ich granicy. Dzięki temu możliwe jest stworzenie emulsji, czyli pozornie jednolitej mieszaniny, która w rzeczywistości jest układem koloidalnym, gdzie drobne krople jednej cieczy zawieszone są w drugiej.

Najczęściej emulgatory stosuje się w produktach, w których obecne są roztwory wodne i tłuszczowe, a także alkoholowe, wodno-alkilowe i węglowodorowe. Zazwyczaj w produktach kosmetycznych i leczniczych obecna jest baza tłuszczowo-woskowa i roztwór wodny. Rodzaj emulgatora dobiera się stosownie do układu składników w produkcie.

Przykłady emulgatorów w kosmetykach

Pierwsze preparaty lecznicze wytwarzano przez rozgniatanie nasion roślin w obecności wody, dzięki czemu wykorzystywano naturalny emulgator, jakim jest białko z nasion. W XVIII wieku odkryto sposoby na otrzymywanie emulsji poprzez łączenie wody z olejami. Obecnie emulgatory stosowane są w m.in. takich kosmetykach, jak:

• kremy, balsamy, mleczka,
• pasty do zębów,
• mydła w płynie,
• płyny do kąpieli,
• szampony i odżywki,
• maseczki do twarzy,
• kosmetyki do mycia i pielęgnacji skóry twarzy,
• kosmetyki do golenia i depilacji,
• szminki,
• produkty kosmetyczne dla dzieci.

Dobór odpowiedniego emulgatora nie jest prostym zadaniem – konsumentom zależy często zarówno na bezpieczeństwie stosowania, efektywności kosmetyku, jak i niskiej cenie. Przyjemna konsystencja i łatwa aplikacja również jest walorem, na który klienci zwracają dużą uwagę. Emulgatory najwyższej jakości do produkcji skutecznych i bezpiecznych dla zdrowia kosmetyków można znaleźć w ofercie Foodcom.

Naturalne emulgatory w kosmetykach

Emulgatory naturalne to produkty pochodzenia roślinnego lub odzwierzęcego. Są używane często w kosmetykach naturalnych oraz jako dodatek obniżający działanie drażniące w preparatach sztucznych.

Często naturalne emulgatory same z siebie posiadają charakter pielęgnacyjny, łagodzący, a także ułatwiają przenikanie aktywnych składników kosmetyków w głąb skóry. Dzięki podobieństwu struktury do ludzkiej skóry, emulgatory naturalne doskonale zatrzymują w niej wilgoć, tworzą warstwę ochronną na jej powierzchni i zwiększają odporność składników aktywnych na pot czy wodę. Ich działanie zmniejszające napięcie międzyfazowe jest jednak zwykle dosyć niskie, dlatego konieczne jest zastosowanie ich w większej ilości niż w przypadku emulgatorów syntetycznych.

Najczęściej używane emulgatory naturalne to:

• lecytyna – pozyskiwana z jajek kurzych, ryb lub roślin takich, jak soja czy słonecznik; zmiękcza skórę i włosy, stabilizuje pianę w produktach myjących, jest dobrym nośnikiem substancji aktywnych, np. witamin;
• skrobia modyfikowana – ma zastosowanie szczególnie jako emulgator i stabilizator w przemyśle spożywczym, ale używa się jej również do produkcji kosmetyków; ujednolica i zagęszcza formułę produktu, jest łagodna dla skóry i włosów, ma także działanie nawilżające;
• żelatyna – pozyskiwana z kolagenu z kości, skóry i ścięgien zwierząt;
• lanolina – zawiera w składzie cholesterol, jest otrzymywana z wełny owczej, używana jest często w pomadkach, daje efekty nawilżający;
• wosk pszczeli – wygładza i natłuszcza skórę, stosowany jest w pomadkach i produktach dla dzieci;
• wosk carnauba;
• olej jojoba;
• emulgatory pozyskiwane z oliwy;
• poliglukozyd kwasów oleju kokosowego;
• alginiany z wodorostów morskich;
• guma ksantanowa i guma arabska.

Polecany artykuł do czytania: Rodzaje składników w kosmetykach i ich funkcje

Syntetyczne emulgatory w kosmetykach

Syntetyczne emulgatory to substancje, które nie występują w naturze i są produkowane na drodze przemysłowej. Są tańsze niż emulgatory naturalne, gdyż proces ich pozyskiwania jest łatwiejszy. Mogą mieć działanie drażniące lub alergizujące, dlatego często stosuje się dodatek substancji łagodzących. Zaliczamy tu takie substancje, jak:

• glikol propylenowy (PEG);
• dietanoloamina (DEA);
• polisorbaty – polisorbat 20 jest produkowany z naturalnego oleju kokosowego i tlenku etylenu, znakomicie nadaje się do rozpuszczania olejków eterycznych w produktach, których bazą jest woda; jest delikatny dla skóry, stosuje się go w oliwkach dla niemowląt, a także balsamach, mleczkach i dezodorantach;
• estry poliglicerolu, cytrynian stearynianu glicerolu (emulgator CSG) – glicerol (gliceryna) nawilża skórę, myje i pielęgnuje delikatną cerę, ma również działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe;
• cerezyna – produkowana z pozostałości po destylacji ropy naftowej;
• euceryna – w jej skład wchodzi alkohol cetylowy i cholesterol;
• alkohol cetylowy.

Inne emulgatory stosowane w przemyśle

Czasami stosuje się emulgatory niebędące środkami powierzchniowo czynnymi – sproszkowane ciała stałe, takie jak kaolin, bentonit czy stearynian magnezu, wapnia lub glinu. Emulsja otrzymana przy ich użyciu nie jest jednak tak trwała.

Producenci emulgatorów dla przemysłu kosmetycznego

Przykładem producentów emulgatorów stosowanych w przemyśle kosmetycznym na polskim rynku są Distripark, C.H. Erbslöh i Foodcom. Na rynku światowym dominują takie firmy, jak Evonik, Lubrizol, BASF, Stephenson czy Hallstar Beauty. Wiele hurtowni chemicznych ma w swojej ofercie także emulgatory do produkcji kosmetyków. Ważny jest wybór nieokreślonej firmy, a emulgatorów najlepszej jakości. Takie produkty zapewnia firma Foodcom.

Jak wybierać emulgatory do kosmetyków?

Rodzaj emulgatora stosowanego do użycia w danym produkcie powinien być starannie dobrany, biorąc pod uwagę docelowe zastosowanie kosmetyku, jego skład, pożądane działanie oraz inne substancje obecnie w jego formule.

Emulgator powinien być obojętny wobec głównych składników preparatu, nie zmieniając ich działania. Nie powinien mieć również negatywnych skutków dla zdrowia konsumentów ani intensywnego zapachu. Przy wyborze emulgatora warto również spojrzeć na jego właściwości, w tym wskaźnik HLB (Hydrophilic-Lipophilic Balance), który mówi o potencjale lipo- lub hydrofilnym substancji. HLB może przyjmować wartości między 0 a 20. Im większa wartość, tym niższa lipofilność, a większa hydrofilność emulgatora, HLB wpływa więc na charakter tworzonej mieszaniny. Ma to znaczenie przy produkcji np. kremów – preparaty produkowane przy użyciu emulgatorów o HLB poniżej 7 tworzą emulsje typu woda w oleju (W/O), które są idealne do stosowania na przesuszoną skórę, natomiast produkty o wyższej wartości tego wskaźnika tworzą emulsje typu olej w wodzie (O/W), które są lekkie i ułatwiają wchłanianie się przez skórę.

Oczywiście w zależności od potrzeb główną decyzją dotyczącą wyboru emulgatora jest zakup emulgatora syntetycznego lub naturalnego. Emulgatory naturalne są zazwyczaj delikatniejsze dla skóry, jednak z racji na ich trudniejsze pozyskiwanie – również droższe. Często, by uzyskać wszystkie interesujące nas cechy, używa się mieszaniny kilku emulgatorów.

Szeroki wybór emulgatorów możliwych do użycia w produkcji kosmetyków, zarówno domowej, jak i masowej, posiada sklep Foodcom. Atutem sklepu jest przede wszystkim wszechstronność – znajdziemy tu produkty o wielu zastosowaniach, począwszy od emulgatorów do produkcji kosmetyków, przez substancje stosowane w rolnictwie aż po składniki używane w przemyśle spożywczym, np. mleczarskim. Wiele z oferowanych produktów ma wszechstronne zastosowanie, przykładowo lecytyna sojowa może służyć zarówno jako emulgator do produkcji kosmetyków, jak i składnik preparatów stanowiących suplementy diety. Podobnie jest z tlenkiem cynku, który stosowany jest jako pigment do produkcji farb czy powłok antykorozyjnych, do konserwacji drewna, produkcji gumy i tworzyw sztucznych, a także w farmakologii do leczenia schorzeń skórnych i układu pokarmowego oraz w przemyśle kosmetycznym jako składnik maści do skóry trądzikowej, produktów do higieny niemowląt i kremów ochronnych przeciwko UV.

Podsumowanie

Emulgatory to substancje szeroko stosowane w przemyśle. Ich dodatek do kosmetyków zapewnia większą stabilność i poprawę konsystencji produktów oraz właściwe ich rozmieszczenie. Emulgatory stosuje się także w produkcji żywności – jako dodatek do chlebów zapobiegający ich czerstwieniu, do czekolad czy mrożonek.

Dobór odpowiedniego emulgatora nigdy nie jest prostym zadaniem, dlatego ważne jest przede wszystkim dokładne określenie docelowego działania tworzonego kosmetyku i jego składu chemicznego. Korzyści może przynieść zastosowanie zarówno naturalnych, jak i syntetycznych emulgatorów, a także mieszanin kilku związków emulgujących, np. połączenia emulgatora hydrofilowego z lipofilowym, co zwiększa stabilność produktu. Przy wyborze emulgatora znaczenie ma także przeznaczenie produktu – inne emulgatory stosuje się np. w produktach dla niemowląt, inne w kosmetykach nawilżających, inne – w natłuszczających. Niezależnie od wyboru, zawsze należy zwrócić uwagę na najwyższą jakość produktów oraz ich bezpieczeństwo dla organizmu.