Rozpuszczalna kawa – czym jest i jak powstaje?

Kawa rozpuszczalna jest częstym gościem w naszych domach czy biurach. Do jej przyrządzenia nie potrzebujemy młynka, ekspresu, zaparzacza, a jedynie gorącej wody i opakowania gotowej kawy. Wielu uważa, że nie zastąpi smaku świeżo zmielonej kawy, jednak przyjemny smak i szybkość wykonania napoju sprawiają, że produkt ten wciąż jest niezmiernie popularny. Jak produkowana jest kawa instant i czym dokładnie jest?

Czym jest i jaki jest skład kawy rozpuszczalnej?

Kawa rozpuszczalna jest produktem bardziej przetworzonym niż świeżo zmielone ziarna kawowca. W procesie jej obróbki tracona jest większa ilość substancji odżywczych, smakowych i zapachowych, w związku z czym taka kawa nie ma tak intensywnego smaku, aromatu jak kawa mielona. Nadal zawiera jednak dużą dawkę kofeiny i antyoksydantów. Kawa rozpuszczalna jest szybsza w przygotowaniu niż kawa parzona, a przy tym dłużej zachowuje świeżość, jest bardziej przystępna cenowo i dostępna w każdym sklepie.

Jakość sprawdzonej kawy rozpuszczalnej porównywalna jest do kawy mielonej, jednak może ona zawierać mniej korzystnych dla zdrowia substancji odżywczych – choć istnieją doniesienia, że zawartość przeciwutleniaczy, wapnia, manganu, cynku i magnezu może być nawet większa. W jej składzie stwierdza się nieznacznie wyższe wartości składników szkodliwych dla zdrowia niż w kawie ziarnistej. Mowa tu przede wszystkim o rakotwórczym akrylamidzie i alergizujących metalach – glinie i niklu. Kawa rozpuszczalna w większym stopniu obniża także przyswajalność żelaza ze względu na dwukrotnie większą zawartość szczawianów, które mogą również szkodzić osobom z chorobami nerek lub trzustki. Zawiera też mniejszą ilość kofeiny i cholesterolu niż kawa parzona.

Jak powstaje kawa rozpuszczalna?

Pierwszym etapem produkcji kawy rozpuszczalnej jest dobór odmian i ziaren kawy stosownie do oczekiwanej mocy i smaku gotowego produktu. Ziarna następnie są palone w temperaturze 200-240°C i mielone, podobnie jak ma to miejsce w przypadku produkcji tradycyjnej kawy.

W dalszej kolejności zmielone ziarna są parzone poprzez poddanie ich bardzo wysokiemu ciśnieniu w obecności niewielkiej ilości wody o temperaturze 60-180°C, co umożliwia sporządzenie gęstego naparu, w którym stosunek kawy do wody wynosi nawet 2:1. Ekstrakt ten jest następnie zagęszczany i odparowywany.

Na rynku istnieją trzy rodzaje kawy rozpuszczalnej: w postaci sypkiego proszku, lekkich granulek lub kryształków. Kawa instant w postaci proszku powstaje poprzez proces suszenia rozpyłowego. W tym celu używa się strumienia bardzo gorącego powietrza o temperaturze ok. 250°C, któremu poddaje się ekstrakt przez 5-30 sekund. Granulowanie kawy w proszku w procesie agregacji przez nawilżenie parą wodną i suszenie pozwala na uzyskanie bardziej atrakcyjnej formy i polepszenie rozpuszczalności.

Produkcja kawy rozpuszczalnej w postaci kryształków polega natomiast na liofilizacji otrzymanego ekstraktu, czyli zamrożeniu naparu w temperaturze ok. -40°C. Kryształki lodu są odparowywane z produktu w procesie sublimacji w warunkach niskiego ciśnienia. Kawa instant w postaci dużej bryły podlega następnie rozdrobnieniu na małe grudki.

Kto wynalazł kawę rozpuszczalną?

Historia kawy rozpuszczalnej sięga 1771 roku, kiedy to w Wielkiej Brytanii sporządzano pierwsze wersje takiego produktu w formie płynnego ekstraktu. W 1891 roku w Nowej Zelandii David Strang opatentował metodę suszenia kawy gorącym powietrzem. Pierwsza kawa rozpuszczalna w proszku w takiej postaci, w jakiej znamy ją dziś, powstała w 1901 roku i została zaprezentowana przez Japończyka Satori Kato. W 1910 roku ruszyła pierwsza masowa produkcja kawy rozpuszczalnej w USA – G. Washington’s Refined Coffee cieszyła się ogromną popularnością wśród żołnierzy na I wojnie światowej.

Kawa typu instant – rodzaje i wartości zdrowotne

Jak już wspomniano, wyróżniamy trzy rodzaje kawy rozpuszczalnej. Uznaje się, że najkorzystniejsza dla zdrowia jest kawa liofilizowana. W procesie jej produkcji nie dochodzi do utraty tak wielu korzystnych wartości, jak w przypadku kawy w proszku czy granulowanej. Dodatkowo jest bardziej aromatyczna i ma delikatniejszy smak.

Wątpliwości związane z kawą rozpuszczalną mogą dotyczyć jakości ziaren, z jakich jest produkowana. Często do jej przetwarzania trafiają gorszej jakości ziarna lub odpady z produkcji kawy ziarnistej. Kawa typu instant bez dodatków w postaci wzmacniaczy smaku, wyprodukowana w 100% z ziaren kawowca, nie powinna jednak szkodzić zdrowiu.

Na rynku istnieją także kawy rozpuszczalne typu 2w1 czy 3w1. Zawierają one nie tylko kawę rozpuszczalną, ale także dodatek cukru lub mleka w proszku. Często w ich składzie znajdują się też konserwanty, tłuszcze czy wzmacniacze smaku. Tego typu produkty nie są polecane jako zdrowa alternatywa tradycyjnej kawy.

Najwięksi producenci kawy rozpuszczalnej

Kawa instant jest coraz mniej popularna na Zachodzie, jednak zyskuje coraz większe względy konsumentów w Azji. Duże spożycie kawy rozpuszczalnej wciąż odnotowuje się także w Wielkiej Brytanii i środkowej Europie, również w Polsce. Pierwszym producentem kawy instant, który odniósł znaczne sukcesy już w 1938 roku i ukształtował współczesne produkty, był Nestlé i kawa Nescafé. Inni znani producenci to: Maxwell House, Jacobs Douwe Egberts, Tchibo, Lavazza oraz polskie Mokate. Kawę rozpuszczalną i inne koncentraty spożywcze wysokiej jakości oferuje firma Foodcom S.A.

Podsumowując, kawa rozpuszczalna, mimo że różni się od tradycyjnej kawy pod względem smaku i składu, pozostaje popularnym wyborem ze względu na wygodę i szybkość przygotowania. Będzie ona dobrym wyborem w szczególności dla tych osób, które nie mają czasu na długie rytuały parzenia kawy oraz dla tych, którzy preferują delikatniejszy smak kawy lub pragną ograniczyć spożywaną kofeinę. Różnorodność dostępnych na rynku form pozwala konsumentom na wybór produktu dopasowanego do indywidualnych preferencji, jednak zawsze warto zwrócić uwagę na jakość ziaren wykorzystywanych do produkcji kawy i sam jej proces, by wybrać produkt o najwyższych wartościach odżywczych.