- Gliceryna, zwana również glicerolem, jest organicznym związkiem chemicznym
pozyskiwanym ze źródeł roślinnych i zwierzęcych lub otrzymywanym syntetycznie. - Jest silnie higroskopijna, zależnie od stężenia ma właściwości nawilżające i natłuszczające lub
odkażające i wysuszające. - Gliceryna jest wykorzystywana głównie w przemyśle kosmetycznym, ale też w produkcji
żywności, leków, farb i wielu innych produktów. Ma także wiele zastosowań w
gospodarstwie domowym.
Gliceryna – co to jest?
Gliceryna to organiczny związek chemiczny, który należy do grupy cukroli. Jest to alkohol
polihydroksylowy – najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy (triol). Gliceryna nazywana jest
również glicerolem lub rzadziej – propano-1,2,3-triolem. Wszystkie te nazwy są poprawne i są
używane zamiennie.
Gliceryna to substancja otrzymywana najczęściej ze źródeł roślinnych i zwierzęcych na drodze
zmydlania tłuszczów. Może być również pozyskiwana syntetycznie poprzez reakcję utleniania
propylenu lub jako produkt uboczny podczas wytwarzania biopaliw. Naturalnie glicerol zawarty jest
nie tylko w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych, ale też w niektórych owocach i warzywach. Odgrywa
także kluczową rolę w fizjologii zwierząt żyjących w zimnym klimacie, gdyż zwiększa ich tolerancję na
zamarzanie.
Gliceryna jest szeroko wykorzystywana w produkcji kosmetyków, a także w wielu innych gałęziach
przemysłu, w medycynie i gospodarstwach domowych. Jak wykorzystywana jest gliceryna? Poniżej
przedstawiamy jej najpopularniejsze zastosowania!
Właściwości fizyczne i właściwości chemiczne gliceryny
Wzór chemiczny glicerolu to C 3 H 8 O 3. Gliceryna występuje pod postacią lepkiej, syropowatej cieczy,
która jest bezbarwna, przezroczysta i tłusta w dotyku. Ma słodki smak i bardzo dobrze miesza się z
wodą. W świecie chemii stanowi wzorzec najwyższej hydrofilowości. Jej gęstość to ok. 1,26 g/cm 3 , a
masa molowa – 92,09 g/mol. Temperatura wrzenia gliceryny to 290°C, a temperatura topnienia – 18-
20°C. Ze względu na dobrą rozpuszczalność gliceryna często stanowi rozpuszczalnik dla innych
substancji, w tym także niepolarnych, jak tłuszcze.
Najważniejszą cechą charakterystyczną glicerolu jest to, że jest silnie higroskopijny, co oznacza, że
przyciąga i zatrzymuje wilgoć z otoczenia. Z tego względu jest często stosowany jako humektant w
kremach nawilżających i innych produktach do pielęgnacji skóry, które pomagają utrzymać jej
wilgotność. Należy jednak podkreślić, że gliceryna ma właściwości nawilżające i natłuszczające
jedynie w niskich stężeniach, zaś w wysokich, czyli powyżej 25%, działa jako środek odkażający i
wysuszający.
Produkcja gliceryny
Gliceryna może być uzyskiwana w sposób naturalny lub syntetyczny. Proces produkcji naturalnej
gliceryny zaczyna się od hydrolizy tłuszczów, w wyniku której powstaje mieszanina kwasów
tłuszczowych i gliceryny. Następnie gliceryna jest oddzielana od kwasów tłuszczowych za pomocą
destylacji lub innych procesów rafinacji. Roślinnymi źródłami gliceryny są zazwyczaj nasiona soi,
tłuszcz palmowy lub olej kokosowy.
Syntetycznie glicerol można otrzymać z propenu poprzez chlorowanie, w wyniku którego powstaje
chlorek allilu. Związek ten jest następnie utleniany do dichlorohydryny, która reaguje z mocną
zasadą, tworząc epichlorohydrynę. Produktem jej hydrolizy jest właśnie glicerol. Może on być także
pozyskiwany jako produkt uboczny w produkcji biopaliw.
Do czego służy gliceryna? Zastosowania glicerolu
Gliceryna znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle, głównie ze względu na swoje silne
właściwości higroskopijne. Jest wykorzystywana przede wszystkim w produkcji kosmetyków, ale
także jako środek konserwujący – ponieważ zatrzymuje wodę, zapobiega wysychaniu kosmetyków
lub żywności, a także hamuje rozwój mikroorganizmów. Glicerol używany jest również w przemyśle
w celu zwiększenia lepkości produktów i jako rozpuszczalnik innych substancji, a także jako
półprodukt.
Gliceryna – funkcje w kosmetykach
Przemysł kosmetyczny to obszar najczęstszego wykorzystania gliceryny na skalę przemysłową.
Związek ten jest głównie składnikiem kosmetyków mających właściwości nawilżające i
natłuszczające. Ma za zadanie nawilżyć i zregenerować suchą skórę, w związku z tym jest stosowany
w kremach do twarzy, a także w kremach do rąk i stóp, w pomadkach do ust i balsamach do ciała.
Jest również obecny w kosmetykach przeznaczonych dla dojrzałej skóry, ponieważ wygładza
zmarszczki i napina skórę. Dodatkowo uelastycznia skórę, łagodzi podrażnienia i stany zapalne oraz
zrogowacenia.
Gliceryna stanowi składnik mydła glicerynowego, które jest stosowane przez osoby o delikatnej i
wrażliwej skórze. Dzięki swoim właściwościom nawilżającym, ten rodzaj mydła zapobiega wysuszaniu
skóry. Przyciąga wilgoć z głębszych warstw skóry, spowalniając lub zapobiegając nadmiernemu
wysuszaniu.
Glicerol jest także wykorzystywany w pielęgnacji włosów. Gliceryna jest zalecana dla włosów, które
są słabe, łamią się i mają tendencję do puszenia. Często jest dodawana do odżywek wzmacniających i
wygładzających włosy, masek do włosów oraz serum do końcówek.
Gliceryna może również poprawiać teksturę kosmetyków. Dodanie jej do produktów do pielęgnacji
skóry i włosów może sprawić, że staną się one mniej lepkie i łatwiejsze do rozprowadzania. Ponadto
gliceryna zapobiega wysychaniu produktów oraz krystalizacji tłuszczów, a także ułatwia mieszanie się
tłuszczów z wodą.
Zastosowanie w produkcji żywności
Glicerol znajduje również zastosowanie w przemyśle spożywczym. W produktach występuje jako
składnik oznaczony jako E422. Jest wykorzystywany do dostosowywania i utrzymywania
odpowiedniego poziomu wilgotności produktów, np. zapobiega wysychaniu pieczywa. Ze względu na
swoje zdolności do wiązania wody glicerol jest też konserwantem, gdyż prowadzi do ograniczenia
wzrostu szkodliwych mikroorganizmów. Ze uwagi na jej słodki smak, gliceryna jest też
wykorzystywana jako substancja słodząca, a także jako środek zagęszczający, np. w produkcji
likierów.
Zastosowanie gliceryny w medycynie i farmakologii
W przemyśle farmaceutycznym gliceryna jest stosowana głównie do wytwarzania środków
przeczyszczających. W ten sposób działa substancja podana zarówno doustnie, jak i doodbytniczo.
Glicerynę można też znaleźć w kroplach nawilżających oczy i preparatach do higieny uszu, a także w
preparatach do leczenia chorób skóry, ran i oparzeń. Dodatek glicerolu do leków poprawia ich smak i
gładkość. Związek ten jest także jednym z głównych składników nitrogliceryny – związku wykorzystywanego jako lek rozszerzający naczynia krwionośne stosowany u pacjentów z chorobą
wieńcową. W medycynie gliceryna jest stosowana także do przechowywania nasienia, gdyż chroni
plemniki przed zamarzaniem. Jako suplement diety glicerol jest również stosowany przez
sportowców w celu ograniczenia utraty wody przy intensywnych treningach.
Zastosowanie w przemyśle
Gliceryna często jest stosowana w przemyśle jako półprodukt lub rozpuszczalnik dla innych
substancji. Jest używana np. w płynach (liquidach) używanych w e-papierosach. Gliceryna jest
podgrzewana przez atomizer, co powoduje powstanie aerozolu, który dostarcza użytkownikowi
nikotynę. Gliceryna odgrywa także istotną rolę w procesie produkcji środków zapobiegających
zamarzaniu tekstyliów i wosków. Wykorzystuje się ją również do produkcji żywic, farb, wosków,
płynów hamulcowych i chłodniczych, środków czyszczących oraz różnych rodzajów tkanin, a także w
garbarstwie do wysuszania skór. Glicerol występuje również w materiałach wybuchowych oraz jako
półprodukt w przemysłowych syntezach chemicznych.
Rynek gliceryny
produkowana z olejów roślinnych, polecana jest do produkcji kosmetyków. Jest to często związek
pochodzący z produkcji mydła. Gliceryna syntetyczna o dużej czystości natomiast jest często
używana w przemyśle czy np. do produkcji materiałów wybuchowych. Gliceryna syntetyczna o
mniejszej czystości, np. uzyskana jako produkt uboczny przy produkcji biodiesla i następnie
oczyszczona, to gliceryna techniczna lub destylowana. Najczęściej spotykana jest gliceryna apteczna
dostępna w aptekach. Zawiera ona ok. 85% czystej gliceryny i 15% wody. Gliceryna farmaceutyczna
stosowana do produkcji leków, spożywcza używana w produkcji żywności czy paszowa
wykorzystywana do produkcji pasz posiadają w składzie minimum 99% czystego glicerolu.
Sprawdzona gliceryna dostępna jest w sklepie Foodcom.
Domowy użytek gliceryny
naszych gospodarstwach domowych. Glicerol jest substancją rzadko powodującą alergię i
wywołującą niegroźne efekty uboczne jedynie w dużych dawkach. W związku z tym jest używany nie
tylko jako domowy środek przeczyszczający, ale także do produkcji naturalnych kosmetyków. Łatwo
przy jego użyciu stworzyć nawilżający peeling lub tonik do pielęgnacji cery, a nawet mydełko
glicerynowe. Sprawdzi się też przy manicure w celu zmiękczenia skórek przy paznokciach.
gliceryny przy myciu okien czy luster sprawi, że miejsca te nie będą tak łatwo ulegały zaparowaniu.
Glicerol zapobiega też zbieraniu się kurzu i ułatwiają polerowanie powierzchni. Nadaje połysk
szklanym przedmiotom i meblom, szczególnie ciemnym. Często jest również stosowany do
odnawiania przedmiotów gumowych lub plastikowych, umożliwiając ich wizualne odświeżenie.
Jak widzimy, gliceryna posiada bardzo wiele różnych zastosowań zarówno w przemyśle, jak i w
użytku domowym. Poza powyższymi zastosowaniami, gliceryna jest także używana w celu
wykonywania efektywniejszych baniek mydlanych oraz jako dodatek do melasy przy paleniu shishy.
Jej przystępna cena i łatwe pozyskiwanie sprawiają, że jest to niezwykle popularna i wszechstronna
substancja chętnie wykorzystywana także w przemyśle. Szczególnie polecamy glicerynę dostępną w
sklepie Foodcom.
