Czym jest cytrynian trójsodowy? Właściwości i zastosowanie cytrynianu trójsodowego

Cytrynian trójsodowy (inaczej nazywany sól sodowa kwasu cytrynowego) to aromatyzujący dodatek do żywności oznaczony symbolem E331. Otrzymuje się go w wyniku reakcji kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem sodu, węglanem lub wodorowęglanem, a następnie krystalizuje i odwadnia. Występuje również naturalnie w owocach cytrusowych. Powszechnie nazywany jest ,,cytrynianem sodu”, ale termin ten jest niejednoznaczny, ponieważ może również odnosić się do soli disodowej lub monosodowej.

W strukturze E331 każdy z trzech atomów sodu jest przyłączony do jednej z trzech grup karboksylowych. Analogicznie, cytrynian monosodowy jest związkiem chemicznym z jednym sodem w cząsteczce, a cytrynian disodowy jest związkiem chemicznym z dwoma atomami sodu.

Wzór chemiczny cytrynianu trójsodowego: C₆H₅Na₃O₇

Właściwości cytrynianu trójsodowego

Cytrynian trójsodowy to biały, bezwonny proszek o lekko słonym smaku, który może występować w postaci hydratu. Ma zdolność do łatwego wchłaniania wody z otoczenia, co wynika z jego higroskopijnych właściwości, dlatego zaleca się przechowywanie go w suchych warunkach, chroniąc przed wilgocią. Choć jest to sól kwasu cytrynowego, jego pH w roztworze wodnym mieści się w przedziale od 7 do 9, co czyni go substancją o lekko zasadowym odczynie.

Cytrynian trójsodowy występuje zarówno jako substancja krystaliczna, jak i w formie proszku. Jego barwa jest bezbarwna lub biała, a charakterystyczny smak to połączenie słoności i delikatnej kwaskowatości. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, lecz jego rozpuszczalność w alkoholu jest znacznie ograniczona. Dzięki swoim właściwościom buforującym stabilizuje pH roztworów, w których jest obecny, co sprawia, że często znajduje zastosowanie jako regulator kwasowości.

Zastosowania cytrynianu trójsodowego

Cytrynian trójsodowy ma wiele zastosowań, ale jest głównie używany w przemyśle spożywczym. Ma podobne zastosowania jak kwas cytrynowy, więc jest zwykle używany jako wzmacniacz smaku, do zakwaszania żywności lub napojów i jako konserwant.

Jest również powszechnie stosowany w medycynie jako składnik leków, zwykle dla osób z infekcjami dróg moczowych. Pełni on również rolę antykoagulantu, co oznacza, że hamuje krzepnięcie krwi.

Ponadto E331 jest wykorzystywany w chemii jako składnik buforów oraz składnikiem odczynnika Benedicta, który służy do wykrywania cukrów i aldehydów. Znajduje się również w kosmetykach takich jak żele pod prysznic, szampony czy kremy do skóry, ponieważ nadaje im odpowiedni poziom kwasowości i jest stosowany jako konserwant.

Innym zastosowaniem cytrynianu trójsodowego jest usuwanie kamienia z kotłów, czyszczenie chłodnic samochodowych oraz przypalonej blachy czy garnków. Wykorzystuje się go również w produkcji środków czystości, ponieważ zmiękcza wodę, dzięki czemu detergenty mogą działać skuteczniej.

Cytrynian trójsodowy w przemyśle spożywczym

Można go znaleźć w napojach gazowanych, produktach mlecznych, słodyczach, produktach garmażeryjnych, konserwach mięsnych i warzywnych, margarynie, musztardzie, sosach, majonezie, przyprawach, dżemach i wielu innych. Nie jest to zaskakujące, ponieważ cytrynian trójsodowy ma różne właściwości, które są ważne dla przemysłu spożywczego.

Po pierwsze, cytrynian trójsodowy jest używany jako regulator kwasowości, aby utrzymać właściwe pH produktu. Można go znaleźć w napojach gazowanych, zwłaszcza tych o smaku cytrynowym, napojach energetycznych, deserach czy dżemach.

Ten związek chemiczny jest sekwestratorem, czyli substancją, która wiąże jony metali, dzięki czemu te nie mogą działać szkodliwie na organizm, a konsument jest chroniony przed szkodliwym działaniem metali ciężkich w żywności.

Cytrynian trójsodowy jest również emulgatorem – umożliwia przygotowanie jednolitego roztworu z dwóch niemieszających się cieczy. Jest przydatny na przykład w produkcji serów, które po stopieniu nie stają się tłuste, gdyż zapobiega on oddzielaniu się tłuszczów.

Innym zastosowaniem cytrynian trójsodowy w przemyśle spożywczym to jako konserwant. Chroni on tłuszcze w produkcie przed utlenianiem i jełczeniem. Zapobiega on również zmianom koloru w żywności.

Cytrynian trójsodowy w medycynie

Sól sodowa kwasu cytrynowego jest znana nie tylko jako dodatek do żywności, ale także jako ważny związek chemiczny w medycynie. Jest on stosowany w laboratoriach analitycznych, gdzie przeprowadzane są badania krwi, ponieważ ma działanie przeciwzakrzepowe. Zapobiega to zlepianiu się komórek krwi. Jest więc stosowany jako składnik roztworów do napełniania cewników do hemodializy. Obniża on stężenie heparyny, co z kolei zmniejsza ryzyko związane z zaburzeniami krzepnięcia u pacjentów z chorobami nerek lub krzepliwością krwi. Przeciwdziała to skutkom ubocznym w trakcie i po zabiegu dializy. Działanie to jest również niezwykle przydatne przy przechowywaniu krwi lub podczas transfuzji.

Cytrynian trójsodowy jest również stosowany jako lek. Leczy kamienie nerkowe, dnę moczanową oraz zmniejsza objawy kwasicy metabolicznej. Może być również używany jako środek przeczyszczający. Stosuje się go także w przypadku hiperkalcemii, czyli stanu, w którym stężenie wapnia we krwi jest zbyt wysokie. E331 działa poprzez zwiększenie wydalania wapnia przez mocz.

Korzyści dla sportowców

Cytrynian trójsodowy może mieć pewne korzyści dla sportowców, zwłaszcza tych, którzy angażują się w intensywny wysiłek fizyczny. Jedną z głównych zalet jest jego zdolność do działania jako bufor kwasowy. Podczas intensywnych treningów organizm wytwarza kwas mlekowy, który może powodować zmęczenie mięśni oraz obniżać wydolność. Sól sodowa kwasu cytrynowego pomaga neutralizować nadmiar kwasów, co może opóźniać wystąpienie zmęczenia i zwiększać wydajność sportową.

Sportowcy, zwłaszcza ci trenujący dyscypliny wytrzymałościowe, takie jak biegi długodystansowe, kolarstwo czy triathlon, mogą korzystać z suplementacji cytrynianem trójsodowym w celu poprawy wydolności. Suplementacja ta może pomóc w zwiększeniu zdolności organizmu do wykonywania długotrwałego wysiłku fizycznego, dzięki zwiększeniu zdolności buforowania kwasu mlekowego.

Cytrynian trójsodowy może również wspierać nawodnienie organizmu. Jego działanie w połączeniu z sodem przyczynia się do lepszego zatrzymywania płynów, co jest istotne podczas długotrwałego wysiłku, zwłaszcza w gorącym klimacie. Zapewnienie odpowiedniego poziomu nawodnienia jest kluczowe dla utrzymania wydolności fizycznej oraz zapobiegania skurczom mięśni.

Warto jednak pamiętać, że suplementacja cytrynianem trójsodowym powinna być stosowana z umiarem i najlepiej pod nadzorem specjalisty. Zbyt duża dawka może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka czy ból brzucha, co może wpłynąć negatywnie na wyniki sportowe. Zaleca się, aby przed rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z dietetykiem sportowym lub lekarzem.

Czy cytrynian trójsodowy jest szkodliwy?

Cytrynian trójsodowy jest powszechnie uznawany za bezpieczny do spożycia, jeśli jest stosowany zgodnie z zaleceniami i w dopuszczalnych dawkach. Jego status bezpieczeństwa został zatwierdzony przez instytucje regulacyjne, takie jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA).

Chociaż jest bezpieczny w ogólnym użyciu, warto pamiętać, że nadmierne spożycie tego dodatku do żywności może prowadzić do pewnych niekorzystnych skutków zdrowotnych. Nadmiar sodu w diecie może przyczyniać się do podniesienia ciśnienia krwi, co z kolei może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego osoby cierpiące na nadciśnienie lub inne schorzenia związane z poziomem sodu powinny ograniczać spożycie produktów bogatych w cytrynian sodu.

Z drugiej strony, w medycynie jest on stosowany z powodzeniem, m.in. jako środek przeciwdziałający zakrzepom krwi oraz lek wspomagający leczenie niektórych schorzeń, takich jak kamienie nerkowe czy dna moczanowa. Jednakże każda forma stosowania tego związku powinna być kontrolowana przez lekarza.

Cytrynian trójsodowy to niezwykle wszechstronny związek chemiczny wykorzystywany w wielu różnych dziedzinach, od przemysłu spożywczego po medycynę i chemię analityczną. Jego szerokie zastosowanie wynika z unikalnych właściwości, takich jak regulacja kwasowości, działanie przeciwzakrzepowe oraz zdolność do zmiękczania wody i zapobiegania oddzielaniu się tłuszczów. Stosowany świadomie i w odpowiednich dawkach, cytrynian trójsodowy przyczynia się zarówno do poprawy jakości żywności, jak i wspomagania leczenia różnych schorzeń oraz poprawy wydolności fizycznej u sportowców.

Nasz zespół Wsparcia Sprzedaży pomaga naszym Partnerom Handlowym w sprawnym i efektywnym przeprowadzeniu transakcji handlowych, aby zapewnić najwyższą jakość usług dla wszystkich naszych Partnerów Handlowych. Zespół logistyczny zadba o transport, a dział finansowy będzie odpowiedzialny za wszystkie sprawy związane z finansową częścią transakcji.