- Nowe przepisy UE zobowiązują pracodawców do ujawniania widełek płacowych i raportowania różnic wynagrodzeń.
- Pracownicy zyskają dostęp do informacji o średnich zarobkach na podobnych stanowiskach, co ułatwi negocjacje płacowe.
- Firmy zatrudniające powyżej 100 osób będą musiały regularnie raportować różnice płacowe, a brak zgodności grozi sankcjami.
- Przepisy wejdą w życie do 2026 roku, a pierwsze raporty firmowe dotyczące luki płacowej pojawią się w 2027 roku.
Przejrzystość wynagrodzeń to temat, który w ostatnich latach nabiera coraz większego znaczenia. Unijna dyrektywa o jawności wynagrodzeń wprowadza szereg regulacji mających na celu wyrównanie płac i ograniczenie dyskryminacji. Co to oznacza dla pracowników i pracodawców? Jakie zmiany czekają polski rynek pracy? W niniejszym artykule przeanalizujemy, jak wygląda jawność zarobków w Polsce i jak wpłynie na przyszłość zatrudnienia.
Jawność wynagrodzeń – co to tak naprawdę oznacza?
Jawność wynagrodzeń to koncepcja, według której pracodawcy są zobowiązani do podawania informacji o wynagrodzeniach dla konkretnych stanowisk. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie równych szans zatrudnionym, eliminacja nierówności płacowych oraz zwiększenie przejrzystości na rynku pracy.
Obecnie w wielu firmach wysokość pensji pozostaje tematem tabu, co sprawia, że pracownicy nie zawsze wiedzą, czy ich wynagrodzenie odpowiada rynkowym standardom. Nowe regulacje mają to zmienić – pracodawcy będą zobowiązani do publikowania widełek płacowych w ofertach pracy oraz raportowania ewentualnych różnic w wynagrodzeniach między pracownikami.
Dyrektywa o jawności wynagrodzeń – najważniejsze zmiany
W maju 2023 roku Unia Europejska przyjęła dyrektywę o jawności wynagrodzeń, której celem jest wprowadzenie równości płac między kobietami a mężczyznami oraz ograniczenie dyskryminacji na tle finansowym.
Główne założenia dyrektywy to:
- obowiązek publikowania widełek płacowych w ofertach pracy,
- prawo pracowników do informacji o średnim wynagrodzeniu na ich stanowisku,
- regularne raportowanie przez firmy dotyczące luki płacowej (dotyczy przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 100 osób),
- możliwość dochodzenia roszczeń przez pracowników w przypadku stwierdzenia nierówności wynagrodzeń.
Firmy, które nie dostosują się do nowych wymogów, mogą zostać ukarane sankcjami finansowymi. Dodatkowo, jeśli pracownik wykaże, że jego wynagrodzenie było niesprawiedliwie niższe niż pensja kolegi na podobnym stanowisku, ciężar udowodnienia zasadności różnic płacowych spoczywa na pracodawcy.
Jawność zarobków w Polsce – co się zmieni?
W Polsce temat jawności zarobków od lat budzi kontrowersje. Choć niektóre firmy już teraz praktykują publikowanie widełek płacowych w ofertach pracy, nie jest to jeszcze powszechna praktyka.
Zgodnie z nowymi regulacjami, Polska – podobnie jak inne kraje UE – będzie zobowiązana do implementacji przepisów dotyczących jawności wynagrodzeń. Do 2026 roku rząd musi wdrożyć odpowiednie zmiany w Kodeksie pracy. Pracodawcy, zwłaszcza ci zatrudniający powyżej 100 osób, będą musieli dostosować swoje polityki płacowe i systemy raportowania.
Przykładowe zmiany w praktyce są następujące:
- w ogłoszeniach rekrutacyjnych pojawią się obowiązkowe widełki płacowe,
- pracownicy zyskają prawo do uzyskania informacji o wynagrodzeniu na podobnych stanowiskach,
- duże firmy będą zobowiązane do sporządzania regularnych raportów dotyczących nierówności płacowych.
Dla wielu osób będzie to rewolucja, ponieważ średnie zarobki w Polsce różnią się w zależności od regionu, branży i stanowiska, a brak przejrzystości sprawia, że negocjowanie wynagrodzenia bywa utrudnione.
Średnie zarobki w Polsce a jawność wynagrodzeń
Obecnie średnie zarobki w Polsce są bardzo zróżnicowane. Według danych GUS, w 2024 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło około 8000 zł. Jednak mediana zarobków jest znacznie niższa, co oznacza, że połowa Polaków zarabia mniej niż ta kwota.
Przykładowe średnie zarobki w różnych sektorach przedstawiają się następująco:
- IT – 12 000–18 000 zł brutto,
- finanse – 9 000–14 000 zł brutto,
- budownictwo – 5 500–8 000 zł brutto,
- edukacja – 4 500–6 500 zł brutto,
- handel – 4 000–6 000 zł brutto.
Najniższe wynagrodzenie na rynku określa płaca minimalna, która w 2024 roku wynosiła 4 300 zł brutto, a w 2025 roku planowane są kolejne podwyżki. Dzięki nowym regulacjom pracownicy zyskają lepszy dostęp do informacji o wynagrodzeniach w swojej branży, co pozwoli im na skuteczniejsze negocjacje płacowe i uniknięcie zaniżonych ofert.
Jawność wynagrodzeń – od kiedy nowe przepisy?
Zgodnie z dyrektywą UE, kraje członkowskie mają czas na wdrożenie nowych przepisów do czerwca 2026 roku. Polska planuje dostosowanie prawa pracy do tych regulacji w 2025 roku.
Kogo obejmą zmiany?
- firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników – raporty co roku (od 2027 roku),
- firmy zatrudniające 150–249 pracowników – raporty co 3 lata (od 2027 roku),
- firmy zatrudniające 100–149 pracowników – raporty co 3 lata (od 2031 roku),
- firmy poniżej 100 pracowników – brak obowiązku raportowania.
Pracodawcy powinni już teraz przygotować swoje polityki wynagrodzeń, aby uniknąć problemów związanych z nowymi regulacjami.
Czy jawność zarobków to dobra zmiana?
Wprowadzenie jawności wynagrodzeń to duży krok w stronę sprawiedliwości płacowej. Nowe przepisy mają pomóc w likwidacji różnic wynagrodzeń między kobietami a mężczyznami, zwiększyć przejrzystość w firmach i ułatwić negocjacje płacowe.
W ten sposób pracownicy zyskają łatwiejszy dostęp do informacji o wynagrodzeniach na rynku, co pozwoli im lepiej ocenić swoją pozycję zawodową i skuteczniej negocjować pensję. Jednocześnie firmy będą zobowiązane do publikowania widełek płacowych w ogłoszeniach rekrutacyjnych, zwiększając przejrzystość ofert pracy i ograniczając przypadki zaniżania wynagrodzeń. Dodatkowo duże przedsiębiorstwa będą musiały regularnie raportować różnice płacowe w swoich strukturach, co ma pomóc w eliminacji nierówności wynagrodzeń, zwłaszcza ze względu na płeć.
Polska, podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej, ma czas na wdrożenie nowych regulacji do 2026 roku, a pierwsze raporty dotyczące różnic w wynagrodzeniach mają zostać opublikowane już w 2027 roku. Dla wielu pracowników to długo wyczekiwana zmiana, która może przyczynić się do większej sprawiedliwości na rynku pracy. Dla pracodawców – wyzwanie, które wymaga dostosowania polityki wynagrodzeń do nowych standardów.
Czy jawność wynagrodzeń rzeczywiście poprawi sytuację na rynku pracy? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – koniec tajemnic płacowych jest coraz bliżej.
