Zastosowanie witaminy E i jej właściwości

Witaminy to substancje, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania organizmu człowieka i zwierząt. Jedną z najważniejszych jest witamina E. Dowiedz się, jakie są właściwości i zastosowanie tego związku, gdzie jest witamina E oraz dlaczego jest tak istotna.

Czym jest i jakie są właściwości witaminy E?

Witamina E to mieszanina związków organicznych zwanych tokoferolami i tokotrienolami. W obu tych grupach istnieją po 4 formy oznaczone symbolami: α, β, γ i δ. Wszystkie formy witaminy E posiadają ten sam wzór sumaryczny: C₂₉H₅₀O₂, różnią się natomiast strukturą cząsteczki. Właściwości przeciwutleniające tokoferolu wynikają z obecności grupy hydroksylowej w pierścieniu chromanolu.

Witamina E jest nierozpuszczalna w wodzie i rozpuszczalna w tłuszczach. Ma postać jasnożółtej cieczy odpornej na działanie czynników zewnętrznych, np. wysokiej temperatury. Kontakt z metalami takimi, jak żelazo czy miedź, a także tlenem, nadtlenkami czy zjełczałym tłuszczem może natomiast spowodować jej rozpad. Jest niestabilna podczas długiego przechowywania i mrożenia.

Jak witamina E działa na organizm?

Witamina E w organizmach człowieka i zwierząt jest silnym przeciwutleniaczem zapobiegającym stresowi oksydacyjnemu komórek. Bierze też udział w syntezie lipidów i zapewnia prawidłową strukturę błon biologicznych, wpływa na metabolizm mięśni i chroni układ krążenia – uelastycznia naczynia krwionośne, zmniejsza agregację płytek krwi, bierze udział w syntezie substancji przeciwkrzepliwych i ułatwia transport tlenu.

Niedobór witaminy E w organizmie może spowodować: zaburzenia struktury i funkcjonowania błon komórkowych, osłabienie mięśni i ich paraliż, uszkodzenie nerwów i rozwój chorób neurodegeneracyjnych, zaburzenia wzrostu, choroby skóry, pogorszenie wzroku, zwiększoną podatność na infekcje, osłabienie, a także zaburzenia płodności i poronienia.

Zastosowanie witaminy E

Witamina E odgrywa ogromną rolę zarówno jako suplement diety ludzkiej, jak i zwierzęcej. Jej działanie przeciwutleniające i ochronne bywa również wykorzystywane w kosmetykach i produkcji żywności.

Witamina E w medycynie

Dobowe zapotrzebowanie na witaminę E u człowieka – głównie w postaci α-tokoferolu – wynosi 10-20 mg, przy czym zwiększa się ono np. w czasie ciąży i karmienia piersią oraz przy podwyższonym poziomie lipidów we krwi.

Suplementacja witaminą E może redukować ryzyko choroby wieńcowej i nowotworów, działa przeciwalergicznie i przeciwzakrzepowo oraz polepsza odporność organizmu. Długotrwała suplementacja nie powinna przekraczać 400-800 j.m. dziennie.

Octan lub linoleinian tokoferolu stosowane są jako składniki miejscowo działających środków leczniczych, których zadaniem jest nawilżenie i pielęgnacja skóry, poprawa gojenia ran, zmniejszenie tkanki bliznowatej i łagodzenie objawów atopowego zapalenia skóry lub egzemy.

Witamina E w żywności

Witamina E używana jest jako dodatek do żywności o symbolu E306. Występuje jako mieszanina tokoferoli: α, γ i δ. Poszczególne syntetyczne tokoferole oznaczone są odpowiednio jako E307, E308 i E309.

Substancje te występują w żywności jako przeciwutleniacze – konserwanty, które chronią tłuszcze przed jełczeniem. Spotykamy je w produktach zawierających oleje roślinne (z wyjątkiem oliwy z oliwek) i zwierzęce. Znaleźć je można także w produktach ciastkarskich, gotowych sosach i zupach, serkach kanapkowych, fermentowanych produktach mlecznych, przetworach mięsnych i wyrobach z kakao.

Witamina E bywa ponadto dodawana do preparatów dietetycznych i żywności dla niemowląt jako uzupełnienie diety o tę witaminę.

Witamina E w kosmetykach

W kosmetologii cenione jest silne działanie przeciwutleniające tokoferolu – neutralizuje on wolne rodniki i spowalnia procesy starzenia się, a także działa ochronnie na błony biologiczne, odżywia skórę, poprawia jej jędrność i kondycję, chroni ją przed podrażnieniami i wspomaga jej regenerację.

Witamina E jest więc często stosowana jako składnik rewitalizujących i przeciwstarzeniowych kremów i maseczek do twarzy, balsamów do ciała, dezodorantów, szamponów i odżywek do włosów oraz kosmetyków do pielęgnacji dłoni i paznokci. Działa też jako konserwant produktów kosmetycznych.

Paszowa witamina E

Witamina E występuje jako suplement diety zwierząt w postaci specjalistycznych dodatków paszowych podawanych w przypadku zmiany żywienia zwierząt, zabiegów weterynaryjnych, wystąpienia chorób, alergii lub czynników stresowych. Prawidłowe zbilansowanie diety zwierząt to podstawa dobrej hodowli, a najlepszej jakości pasze i środki suplementacji zwierząt w Polsce oferuje firma Foodcom S.A.

Witamina E u zwierząt spełnia bardzo istotne role:

• reguluje syntezę DNA, ekspresję genów i chroni tkanki,
• wspomaga prawidłowy metabolizm tłuszczu,
• wspiera rozwój układu mięśniowego,
• zapobiega chorobom układu krążenia,
• stymuluje układ odpornościowy i chroni zwierzęta przed chorobami,
• wspiera płodność.

Witamina E stosowana jest jako dodatek do pasz lub wody przeznaczony dla różnych gatunków zwierząt:

• u świń – w szczególności u prosiąt, chroni przed infekcjami oraz redukuje niekorzystne odpowiedzi organizmu na stres;
• u bydła – poprawia jakość mięsa oraz płodność;
• u drobiu – działa ochronnie na mięśnie, zapobiegając rozwojowi dystrofii mięśniowej, zwiększa poziom wylęgowości i chroni kurczęta przed wystąpieniem rozmiękczenia mózgu;
• u koni – wspiera odporność i regenerację oraz wspomaga budowę mięśni, co jest szczególnie istotne u koni pracujących i sportowych.

Suplementy diety dla zwierząt domowych

Zwierzęta żywione pełnowartościową karmą dobraną pod kątem rasy i zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze zwykle nie potrzebują dodatkowej suplementacji. Witamina E podawana jest psom lub kotom, które żywione są dietą BARF lub samodzielnie przygotowywanymi posiłkami. Suplementacja może być korzystna również w przypadku zwierząt w okresach nasilonego stresu, cierpiących na alergie, problemy skórne czy dysfunkcje nerek, wątroby, jelit lub stawów, a także u seniorów.

Gdzie występuje naturalna witamina E i jak jest pozyskiwana?

Witamina E naturalnie występuje w takich produktach, jak:

• orzechy i nasiona (słonecznik, migdały, sezam, orzechy laskowe, włoskie i ziemne),
• oleje roślinne (słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek),
• nasiona soi,
• kiełki pszenicy,
• masło, mleko, żółtko jaj,
• ryby,
• zielone warzywa liściaste (sałata, szpinak).

Naturalna witamina E (D-tokoferol) produkowana jest poprzez destylację parową jadalnych części roślin oleistych, najczęściej nasion soi, bawełny, kukurydzy i zarodków pszenicy. Tokoferole syntetyczne (DL-tokoferole) otrzymuje się poprzez kondensację parahydrochinonów z fitolem lub izofitolem.

Witamina E jest bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. W hodowli zwierząt zmniejsza chorobowość oraz wspomaga ich regenerację, wzrost i płodność, prowadząc do lepszych wyników hodowlanych. Witaminę E jako dodatek paszowy dla różnych gatunków zwierząt oferuje Foodcom S.A.