Aspartam – poznaj jeden z najpopularniejszych słodzików

Aspartam to jeden z najczęściej stosowanych słodzików, w żywności występujący pod symbolem E951. Dzięki swojej intensywnej słodkości jest stosowany w szerokiej gamie produktów, w tym w napojach gazowanych, gumach do żucia, deserach i produktach dietetycznych. W związku z rosnącą popularnością substytutów cukru warto przyjrzeć się, czym jest, jak działa i gdzie jest stosowany aspartam oraz jakie mogą być dla niego alternatywy.

Skład chemiczny i właściwości aspartamu

Aspartam to związek chemiczny z grupy estrów peptydowych, który jest połączeniem dwóch aminokwasów – kwasu asparaginowego i fenyloalaniny – poprzez grupę metylową. Jest to intensywnie słodka substancja, która jest 180-200 razy słodsza od tradycyjnego cukru (sacharozy), ale nie dostarcza tak dużej ilości kalorii. Aspartam jest popularnym wyborem dla osób chcących ograniczyć cukier i spożycie kalorii.

Substancja występuje w postaci białego krystalicznego proszku. Aspartam daje łagodny słodki smak zbliżony do cukru, co sprawia, że jest dobrze tolerowany przez konsumentów. Ponieważ jest niezwykle słodki, może być stosowany w niewielkich ilościach, a więc wpływ kaloryczny aspartamu na produkt jest znikomy. Ponadto całkiem dobrze rozpuszcza się w cieczach o obniżonym pH, co czyni go idealnym do stosowania w napojach gazowanych, które posiadają odczyn kwaśny.

Warto pamiętać jednak, że aspartam nie jest termostabilny, co oznacza, że pod wpływem wysokich temperatur rozkłada się i traci swoje właściwości słodzące. Utrata słodyczy może wystąpić również w środowisku zasadowym oraz w reakcji z aldehydowymi związkami zapachowymi.

Jak działa aspartam?

Aspartam to sztuczna substancja słodząca. Daje słodki smak, ponieważ oddziałuje na receptory słodkiego smaku na języku. Spożycie aspartamu nie powoduje jednak wzrostu stężenia glukozy we krwi ani uwolnienia insuliny, dzięki czemu jest odpowiednim wyborem dla diabetyków. Nie wpływa także na podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów.

W organizmie aspartam jest rozkładany na kwas asparaginowy, fenyloalaninę i niewielką ilość metanolu. Fenyloalanina jest aminokwasem, który naturalnie występuje w wielu produktach spożywczych, ale jej wysokie stężenie może być szkodliwe dla osób z fenyloketonurią, rzadką chorobą genetyczną. Mimo długo istniejących kontrowersji, dla większości populacji jednak aspartam i produkty jego rozkładu są całkowicie bezpieczne.

Zastosowanie aspartamu w przemyśle spożywczym

Aspartam znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, zwłaszcza w produkcji napojów gazowanych i produktów dietetycznych. Jest stosowany w głównie napojach typu „light” i „zero” jako substytut cukru, dzięki czemu napoje te zachowują przybliżony smak przy znacznie ograniczonej liczbie kalorii. Słodzik aspartam jest również dodawany do gum do żucia, cukierków, deserów bez cukru, jogurtów, a nawet niektórych leków i suplementów diety.

Aspartam w produkcji napojów gazowanych

Napoje gazowane to jeden z głównych segmentów przemysłu spożywczego, w którym stosuje się aspartam. Jego słodkość, zdolność do zachowania intensywności smaku i dobra rozpuszczalność sprawiają, że jest to jeden z preferowanych w tego typu produktach słodzików. Aspartam pozwala producentom oferować niskokaloryczne alternatywy ulubionych napojów. Niektóre produkty zawierają nie tylko aspartam, ale mieszanki słodzików, np. dodatek acesulfamu, co pozwala na uzyskanie lepszego profilu smakowego i stabilności chemicznej.

Produkty spożywcze a aspartam

Aspartam jest często stosowany w produktach przeznaczonych dla osób na diecie niskokalorycznej i diabetyków. Spotykamy go w takich artykułach, jak:

• dietetyczne jogurty i desery,
• gumy do żucia,
• cukierki,
• wędliny i ryby,
• smakowe wody mineralne i napoje izotoniczne,
• dietetyczne napoje energetyczne,
• piwa smakowe.

Aspartam dostępny jest także w postaci pastylek do samodzielnego użycia.

Aspartam a farmakologia

Aspartam spotykany jest także w farmaceutykach, szczególnie w lekach bez recepty. Jest zawarty m.in. w: witaminowych tabletkach musujących, pastylkach do ssania bez dodatku cukru, syropach i proszków do sporządzania roztworów niwelujących objawy przeziębienia.

Produkcja i sprzedaż aspartamu

Jak produkowany jest aspartam? Proces ten obejmuje syntezę dwóch aminokwasów, fenyloalaniny i kwasu asparaginowego, co jest możliwe w procesie chemicznym lub za pomocą technologii biotechnologicznych. Proces jest kontrolowany tak, aby zapewnić czystość i bezpieczeństwo produktu końcowego. Aspartam jest dipeptydem, który powstaje przez połączenie wyżej wymienionych aminokwasów. Do jego otrzymania konieczne jest przeprowadzenie procesu formalnej kondensacji grupy alfa-karboksylowej kwasu L-asparaginowego z grupą aminową L-fenyloalaninianu metylu.

Cena na aspartam może się różnić w zależności od producenta, wielkości zamówienia oraz warunków rynkowych. W ostatnich latach, dzięki rozwojowi technologii produkcji i wzrostowi zapotrzebowania, cena aspartamu jest stosunkowo stabilna. Dzięki temu, że jest on stosowany w niewielkich ilościach, jest opłacalny dla producentów nawet przy większych wahaniach cen.

Aspartam znany jest od 1965 roku. Pierwszym producentem tej substancji była firma G.D. Searle & Company, następnie przejęta przez Monstanto, czy później NutraSweet Company. Inni znani producenci aspartamu to Ajinomoto, Merisant i Holland Sweetener Company. Zaufanym dystrybutorem substancji słodzących na rynku międzynarodowym jest Foodcom S.A., który dba o najwyższą jakość, dostępność i konkurencyjną cenę oferowanych produktów.

Alternatywy dla aspartamu – naturalne dodatki do żywności

Pomimo popularności aspartamu, wciąż rośnie zainteresowanie naturalnymi substytutami cukru. Jednym z takich dodatków jest ksylitol, zwany także cukrem brzozowym. W odróżnieniu od aspartamu ksylitol jest termostabilny i może być używany do pieczenia oraz gotowania. Posiada niski indeks glikemiczny, jednak nie dorównuje aspartamowi pod względem intensywności słodkości – jest słodszy od cukru jedynie o około 20–30%.

Inne naturalne dodatki do żywności, takie jak stewia, erytrytol czy owoc mnicha, zyskują na popularności ze względu na brak kalorii oraz naturalne pochodzenie. Każde z tych rozwiązań ma jednak swoje wady i zalety – np. stewia może mieć gorzkawy posmak, a erytrytol w dużych ilościach może powodować dolegliwości żołądkowe. Na rynku pojawiają się także inne opcje słodzików, jak sukrazola czy acesulfam K.

Aspartam znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, szczególnie w produkcji napojów gazowanych i produktów dietetycznych. Jego intensywna słodkość i niska kaloryczność, sprawiają, że jest popularnym słodzikiem wśród osób dbających o linię. Wraz ze wzrastającym zainteresowaniem naturalnymi dodatkami, takimi jak ksylitol czy stewia, aspartam pozostaje w czołówce słodzików wykorzystywanych w przemyśle spożywczym.