Ziemniaki i pszenica należą do najbardziej konsumowanych upraw na świecie. Świeży ziemniak może być wykorzystany na mnóstwo sposobów, ale powszechne zastosowanie mają w przemyśle spożywczym. Są doskonałym źródłem białka o niskiej zawartości cholesterolu, przydatnym w żywieniu energetycznym i sportowym. Skrobia ziemniaczana może być stosowana jako spoiwo i mikser, ale także jako rozwiązanie do zagęszczania np. sosów czy zup. Rynek białka ziemniaczanego do 2024 roku ma przekroczyć blisko 170 mln dolarów, rosnąć w ciągu najbliższych lat w tempie 7% CAGR. Pszenica, podobnie, jest jedną z najczęściej uprawianych roślin na świecie. Gdyby określić wartość całego handlu zbożem, pszenica nadal zajmowały pierwsze miejsce. Jest ona przede wszystkim przetwarzana na gluten, białko lub mąkę. Ze względu na swoje liczne zastosowania jest niezbędna zarówno w sektorze spożywczym, jak i paszowym. Szacuje się, że w 2020 r. handel pszenicą wyniósł około 759,5 mln MT, a w ciągu najbliższych czterech lat rynek ma wzrosnąć o 4,1 proc.
Wielka wartość ziemniaka
Ziemniaki są również szeroko stosowane na rynku paszowym ze względu na wysoką zawartość białka w porównaniu do innych dostępnych produktów pochodzenia roślinnego. Białko ziemniaczane podawane zwierzętom indukuje wzrost mięśni, a strawność jest doskonała, bo wynosi około 90%. Kremowa konsystencja jest podobna do mączki rybnej i mleka w proszku, co czyni ziemniaka mocno poszukiwanym produktem w branży żywienia zwierząt. Jest on rozpoznawalnie wykorzystywany w paszach dla zwierząt gospodarskich. Oprócz tych wszystkich ważnych właściwości, zamówienia na białko ziemniaczane od innych użytkowników znacznie wzrosły, zwłaszcza w tym roku. Pszenica jest jednym z głównych źródeł produktów dla różnych rynków światowych. Główny problem stwarza przemysł spożywczy, ponieważ wzrosła cena np. bochenka chleba. Gluten to koncentrat, który stanowi 60% zawartości pszenicy i jest wykorzystywany głównie do produkcji chleba, makaronu czy wyrobów cukierniczych. Teraz, gdy ceny pszenicy szybują w górę, a popyt rośnie, widzimy strach w branży.
Czym różnił się rok 2021 w przypadku zbiorów ziemniaków?
Liderami w produkcji pszenicy i ziemniaków są Chiny z ponad 133,6 mln ton pszenicy i 78 mln ton ziemniaków, Indie – 104 mln ton (W), 53 mln ton (P) oraz Stany Zjednoczone z około 22 mln ton ziemniaków wyprodukowanych w 2020 roku i 52 mln ton pszenicy. Ulewne deszcze i powodzie, które wystąpiły w Chinach w lipcu 2021 r. miały ekstremalny wpływ na zbiory ziemniaków, ponieważ temperatury na początku roku były również zbyt niskie dla prawidłowego rozwoju roślin. W rezultacie zbiory były słabej jakości i zostały zaatakowane przez grzyby i bakterie. Europejskiemu ziemniakowi zdarzało się mieć podobne problemy. Na dodatek znaczny procent dostaw nadawał się do przerobu skrobi ziemniaczanej, ale nie białka.
Po zbiorach producenci sprzedawali swoje zapasy handlowcom, którzy zapełniali magazyny na późniejszy okres roku, czekając na wzrost cen. Obecnie te zapasy są w większości wyprzedane, bo kupujący muszą przygotować się na resztę roku, a to, co zostało z poprzedniego sezonu, jest po niewykonalnej cenie. Choć kilka miesięcy temu rynek nieco się ochłodził, to obecnie ceny znów gwałtownie rosną i nie spadną ze względu na wspomniany brak podaży ze strony producentów i wytwórców. Dodatkowo łańcuchy logistyczne załamały się na arenie międzynarodowej z powodu zwiększonych kosztów z COVID-19, rosyjska inwazja na Ukrainę i braki kadrowe potęgują ten wpływ. Teraz drastycznie wzrosła cena gazu ziemnego do suszenia produktu, a koszt paliwa do transportu jest również bardzo niestabilny.
Substytuty dla ziemniaka
Wszystkie wyżej wymienione czynniki, niedobory i rosnące ceny, zmusiły producentów do poszukiwania zamienników tych powszechnie stosowanych towarów. Jeśli więc chodzi o alternatywne źródła białka, można polecić:
Kukurydza
Ten produkt może być świetnym wyborem, ponieważ jego produkcja w Polsce rośnie, nawet o 36% od 2013 roku. Zawartość białka w kukurydzy jest o 1 g wyższa niż w ziemniakach, a zawartość węglowodanów w gramach jest taka sama. Kukurydza ma znacznie mniej cukru niż ziemniaki, 8,1 g błonnika i zawiera 5,3 g tłuszczu. Jest również doskonałym źródłem energii dla świń. Jednak w przypadku żywienia bydła czy kurczaków należy podawać tylko ograniczoną ilość, gdyż może ona mieć negatywny wpływ na ich zdrowie.
Pszenica
Należy wspomnieć, że pszenica może być dobrym zamiennikiem ziemniaka, ze względu na podobną zawartość składników odżywczych. Zawiera o 5 g więcej białka/100 g suchej masy niż ziemniaki, zawartość błonnika jest najwyższa wśród wymienionych źródeł pokarmowych (14 g), a zawartość węglowodanów jest również bardzo zbliżona do ziemniaków. Niestety przewiduje się, że duży niedobór utrzyma się do następnego sezonu zbiorów, niektórzy nazywają obecnie ten produkt „złotym jednorożcem” rynku, ze względu na jego niedostępność.
Soja
Produktem do rozważenia może być również białko sojowe, gdyż zawiera go prawie 42 g na 100 g produktu. Groch również zawiera go najwięcej na sto gramów suchej masy (21,6 g). Mają one również dwa razy mniej węglowodanów niż ziemniaki, zawartość błonnika jest wyższa (13,1 g) w porównaniu z 10,5 g dla ziemniaków, a także mają ogólnie najwięcej składników mineralnych i kwasów tłuszczowych spośród innych produktów roślinnych. Soja jest doskonałą paszą dla bydła i trzody chlewnej, zwłaszcza jako źródło energii. Jest również zalecana dla zwierząt domowych, ponieważ pomaga w profilaktyce nowotworowej i kontroli wagi. Przybliżona cena naszej Mąki Sojowej w I kwartale wyniosła 850 EUR/MT.
Słonecznik
Najlepszym alternatywnym produktem do stosowania w paszach dla zwierząt jest obecnie mąka słonecznikowa, ponieważ zawiera ponad 20 g białka, a cena jest obecnie prawie 4 razy niższa niż białka ziemniaczanego. Do pozostałych zawartości odżywczych należą: 51 g tłuszczu, 9 g błonnika i 20 g węglowodanów. Słonecznik uprawiany jest głównie na Ukrainie i w Rosji, a także w UE, więc ten region może dokładnie zaspokoić swoje potrzeby produktami słonecznikowymi. Ale ze względu na tamtejszy konflikt produkcja będzie ograniczona, a eksport jeszcze bardziej, więc nie można przewidzieć, jaka będzie sytuacja na rynku w przyszłym roku.
Przyczyny wzrostu cen pszenicy
Inflacyjne ceny dotykają obecnie całą światową gospodarkę. Wzrost cen rozpoczął się od przestoju, jaki mieliśmy dwa lata temu, spowodowanego rozpoczęciem pandemii koronawirusów. Zamknięte fabryki zablokowały łańcuchy dostaw, powodując przy tym zakłócenia w gospodarce, których skutki widzieliśmy pod koniec 2021 roku i niestety nadal będziemy widzieć. W zeszłym tygodniu Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa stwierdziła, że będziemy świadkami „nowych czasów” w cenach żywności, a rekordy w lutym padły w tłuszczach roślinnych (wzrost o 8,5%) i produktach mlecznych (6,4%). Potwierdza się, że na powyższe problemy dodatkowo wpływa konflikt w Europie Wschodniej. Ukraińska i rosyjska produkcja pszenicy łącznie przyczynia się do 25% globalnych zbiorów tej podstawowej żywności. Sytuacja ta może mieć wpływ na uprawy skoncentrowane na uprawie. W rzeczywistości jednak ukraińskie Ministerstwo Rolnictwa ogłosiło, że przewidywany spadek powierzchni zasiewów wynosi tylko 30% w stosunku do oświadczeń z lutego, które przewidywały dwukrotny spadek. Jednak nadal duży wpływ na rynek ma zamknięcie międzynarodowych portów, wzrost cen transportu oraz ograniczenia wynikające ze zmian klimatycznych.
Co można zastosować zamiast glutenu pszennego?
Gluten w ogóle ma właściwości wyróżniające się na tle innych przetworzonych produktów pochodzenia roślinnego. Jest to białko pozyskiwane z pszenicy, ale pełni rolę kleju, który utrzymuje kształt żywności. Jako zamiennik glutenu pszennego możemy zwrócić się do innych zbóż, takich jak żyto czy jęczmień. Są to popularne źródła białka glutenowego. Choć jeśli chodzi o rośliny, to jako zagęszczacze bardzo polecane są skrobia kukurydziana wraz z mąką ziemniaczaną (skrobia). Są one skutecznie wykorzystywane w produkcji pieczywa bezglutenowego. Jeśli chodzi o ceny tych produktów w I kwartale 2022 roku, to wynoszą one: Rodzima Skrobia Kukurydziana 950 EUR/MT, a Rodzima Skrobia Ziemniaczana 850 EUR/MT, czyli o 70% mniej niż cena Glutenu Pszennego Witalnego na rynku w tej chwili. Należy jednak pamiętać, że na rynku brakuje ziemniaków, co oznacza, że skrobia również jest problematyczna w dostępności, my jednak mamy ją w magazynie. Inne polecane przez nas produkty, które mają podobne właściwości do glutenu to guma ksantanowa lub guma guar. Wykazują one porównywalne rezultaty, gdy są stosowane jako zamiennik glutenu.
