W dniu 4 września 2020 r. Komisja Europejska otworzyła konsultacje publiczne dotyczące niedawno ogłoszonego planu działania. W ramach Europejskiego Zielonego Nowego Ładu UE wyznaczyła plan osiągnięcia co najmniej 25% gruntów rolnych w rolnictwie ekologicznym do 2030 roku. Jak stwierdzono w oświadczeniu, cel ten zostanie osiągnięty poprzez stymulowanie inwestycji i innowacji w zrównoważonym rolnictwie. Inne środki są odpowiedzią na zwiększone zainteresowanie konsumentów żywnością ekologiczną, a także zwiększają popyt na nią. Głównym celem inicjatywy jest wzrost konsumpcji produktów ekologicznych w państwach członkowskich. Rezultatem zwiększonego popytu jest przewidywany wkład sektora w „neutralność klimatyczną, ochronę środowiska i zachowanie różnorodności biologicznej”.
Rozmiar rynku
Rolnictwo ekologiczne to koncepcja rozwoju obszarów rolniczych, z głównym naciskiem na ochronę środowiska i dzikiej przyrody, z holistycznym podejściem do produkcji. W rolnictwie ekologicznym jednym z najważniejszych celów jest położenie nacisku na praktyki zarządzania w gospodarstwie w stosunku do nakładów poza gospodarstwem. Takie wymagania oznaczają ograniczenie stosowania syntetycznych środków chemicznych i są zgodne z prawem UE; zgodnie z rozporządzeniem 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. Całkowity obszar ekologiczny (grunty w pełni przekształcone w rolnictwo ekologiczne) w 2018 r. osiągnął 13,4 mln hektarów. Oczekuje się, że w wyniku wspomnianej inicjatywy obszary te znacznie wzrosną.
Wzrost powierzchni upraw ekologicznych w latach 2012-2018 wyniósł 34%. Państwami członkowskimi, które znacząco rozwinęły ten sektor były Bułgaria (o 229,2%), Chorwacja (o 223,4%) i Irlandia (o 124,8%). W badanym sześcioletnim okresie udział całkowitej powierzchni ekologicznej w całkowitej powierzchni użytków rolnych w UE wzrósł o ponad 2 punkty procentowe. Najbardziej znaczący udział rolnictwa ekologicznego w użytkach rolnych odnotowano w regionie Salzburga w Austrii. W 2016 r. ponad połowa użytków rolnych na tym obszarze była przeznaczona na rolnictwo ekologiczne.
Jeśli chodzi o ekologiczny inwentarz żywy (stada hodowane zgodnie ze standardami ekologicznymi), dane z 2018 r. pokazują, że z 87,4 mln sztuk bydła w UE ponad 4,6 mln było ekologicznych. Grecja ma najwyższy udział w takim inwentarzu żywym, szacowany na około ¼ żywego pogłowia bydła. Państwem członkowskim o najwyższym udziale ekologicznych krów mlecznych w całkowitym pogłowiu bydła jest Austria, z ponad 20% wskaźnikiem.
Rynek i sprzedaż detaliczna
Oczekiwany wzrost na rynku ekologicznym, związany z Europejskim Zielonym Nowym Ładem, wynika z niedawnego wzrostu zainteresowania konsumentów produktami ekologicznymi. W 2017 r. wartość światowego rynku ekologicznej żywności i napojów oszacowano na ponad 92 mld EUR. Wiodącym konsumentem były Stany Zjednoczone z 47% udziałem w rynku, podczas gdy udział UE wyniósł 37%. Wartość rynku UE w 2017 r. wyniosła 34,3 mld EUR. Odnotowano znaczny wzrost, ponieważ porównując lata 2016 i 2017, unijny rynek ekologicznych napojów i żywności wzrósł o 11%. Państwem członkowskim o największym udziale w rynku są Niemcy, które przejęły ponad 10 mld EUR (5,1% produktów ekologicznych w całkowitej sprzedaży detalicznej).
Organiczny nabiał
UE-15 ma znaczący udział w ogólnej ekologicznej produkcji mleczarskiej w Unii Europejskiej. Łącznie w 2017 r. obszar ekologiczny UE stanowił 18% globalnego obszaru ekologicznego. W latach 2012-2017 roczna wielkość ekologicznego stada mlecznego wzrosła o około 5,7%, a roczna produkcja mleka o około 6,3%. Austria, Francja i Niemcy posiadają 51% ekologicznych krów mlecznych w UE. Niemcy pozostają największym producentem ekologicznego mleka i produktów na jego bazie. Tylko w 2017 r. kraj ten wyprodukował 300 tys. ton mleka spożywczego, około 100 tys. ton masła i około 150 tys. ton sera – wszystkie wyprodukowane z ekologicznego mleka.
Niemcy pozostają liderem w sektorze, ale inne kraje skorzystają z europejskiego programu rozwoju branży. Ogólnie rzecz biorąc, szacuje się, że europejski rynek żywności i napojów mlecznych do 2028 r. zarejestruje CAGR (Compound Annual Growth Rate) na poziomie 11,15%.
Zyskowność
Kwestia rentowności musi zostać zakwestionowana, jeśli chodzi o poważne zmiany w branży. Jak wskazuje niedawny raport francuskiego rządowego think tanku France Stratégie, gospodarstwa ekologiczne są opłacalne zarówno pod względem ekologicznym, jak i ekonomicznym. Praktyki związane z dywersyfikacją upraw, uprawami okrywowymi i sadzeniem żywopłotów są nazywane agroekologicznymi – i są one nadmiernie wykorzystywane w rolnictwie ekologicznym. Techniki inspirowane naturą mogą wydawać się mniej opłacalne na współczesnym rynku, ale jak pokazuje wspomniane badanie, niekoniecznie jest to prawdą. Model skonstruowany przez France Stratégie sugeruje, że gospodarstwo, które przeszło z rolnictwa konwencjonalnego na ekologiczne, zobaczyłoby, że jego bezpośrednia marża zysku, z wyłączeniem wsparcia rządowego, wzrosłaby średnio o 25% po przejściu.
Przejście na rolnictwo ekologiczne może wydawać się radykalną zmianą, ale jak pokazują badania i dane, jest to trend wzrostowy, w który warto inwestować.
