- Świadome czytanie etykiet to kluczowa umiejętność w dbaniu o zdrowie, zwłaszcza przy alergiach i chorobach dietozależnych.
- Producenci często stosują triki marketingowe i ukryte składniki, co może wprowadzać konsumentów w błąd.
- Zrozumienie wartości odżywczych i oznaczeń (jak RWS czy Nutri-Score) pomaga w podejmowaniu lepszych decyzji żywieniowych.
- Nowe technologie i przepisy zmierzają w kierunku większej przejrzystości i wsparcia konsumentów w codziennych wyborach.
We współczesnym świecie umiejętność czytania etykiet stała się kluczową kompetencją zdrowotną. Według badań przeprowadzonych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), ponad 60% konsumentów deklaruje że czyta etykiety produktów spożywczych. Jednakże tylko 30% rozumie je w pełni. Ta luka wiedzy może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Szczególnie w kontekście alergii pokarmowych i chorób dietozależnych.
Prawo żywnościowe w Unii Europejskiej stanowi pewne zabezpieczenie dla konsumentów. Producenci często wykorzystują luki prawne i triki marketingowe. Na przykład stosowanie różnych nazw dla tego samego składnika ( cukier może występować pod 56 różnymi nazwami) utrudnia świadome wybory. Ważne jest aby konsument posiadał podstawową wiedzę na temat interpretacji informacji żywieniowych.
Głębsze spojrzenie na skład produktów
Analizując listę składników warto zwrócić uwagę na ich kolejność, ale także na jakość użytych komponentów. Produkty zawierające składniki o nazwach, których nie potrafimy rozszyfrować powinny wzbudzać naszą czujność. Przykładowo „hydrolizowane białko roślinne” może oznaczać białko sojowe. Jest ono częstym alergenem. Naturalne aromaty mogą zawierać ukryte źródła glutenu.
Producenci umieszczają na opakowaniu hasła typu „zawiera witaminy” czy „bogate w błonnik”, podczas gdy produkt jest jednocześnie pełen cukru i tłuszczów nasyconych. Badania konsumenckie pokazują, że takie zabiegi skutecznie wprowadzają w błąd nawet 70% kupujących.
Wartość odżywcza – jak interpretować dane?
Warto nauczyć się czytać wartości odżywcze w kontekście dziennego zapotrzebowania. Procentowe wskazania RWS (Referencyjne Wartości Spożycia) pomagają ocenić, jak dany produkt wpisuje się w naszą codzienną dietę. Na przykład, jeśli produkt zawiera 30% dziennego zapotrzebowania na sól, powinien być traktowany jako wysokosodowy i spożywany z umiarem.
Ciekawostką jest, że od 2022 roku Komisja Europejska rozważa wprowadzenie dodatkowego systemu oznakowania na przedniej części opakowania (FOPNL – Front-of-Pack Nutrition Labeling), podobnego do francuskiego systemu Nutri-Score. Taki system miałby na celu jeszcze większe uproszczenie informacji o wartości odżywczej dla przeciętnego konsumenta.
Alergeny – nie tylko lista 14 składników
Prawo wymienia 14 głównych alergenów. Warto pamiętać że lista potencjalnych alergenów pokarmowych jest znacznie dłuższa. Coraz częściej spotykamy się z alergiami na mniej typowe składniki, jak kukurydza, mięso czy niektóre owoce. Producenci czasami używają sformułowań typu „może zawierać śladowe ilości…”. Wskazuje to na możliwość krzyżowego zanieczyszczenia w procesie produkcji. Dla osób z silnymi alergiami nawet takie śladowe ilości mogą być niebezpieczne.
Nowym trendem jest oznaczanie produktów jako „wolne od” (free-from). Jest to szczególnie ważne jest dla osób z celiakią czy ciężkimi alergiami. Jednak nawet takie oznaczenia wymagają czujności. Badania pokazują, że około 5% produktów oznaczonych jako „bezglutenowe” może zawierać śladowe ilości glutenu.
Dodatki do żywności – między koniecznością a kontrowersjami
Temat dodatków do żywności (E-dodatków) budzi wiele emocji. Warto podkreślić, że wszystkie dopuszczone do użytku dodatki przeszły rygorystyczne testy bezpieczeństwa. Problem jest gdy spożywamy wiele różnych dodatków w ciągu dnia, ich łączny efekt może być trudny do przewidzenia.
Niektóre kraje wprowadzają dodatkowe ograniczenia. Na przykład Austria zakazała stosowania niektórych barwników w produktach dla dzieci. Ciągle dopuszczone w UE. To pokazuje, że nawet wśród ekspertów nie ma pełnej zgody co do bezpieczeństwa wszystkich dodatków.
Nowe trendy w etykietowaniu żywności
W ostatnich latach obserwujemy kilka istotnych trendów w etykietowaniu żywności. Coraz więcej producentów decyduje się na ograniczenie do minimum liczby składników i unikanie sztucznych dodatków. Popularność zdobywają również etykiety ekologiczne. Informują one o śladzie węglowym produktu czy wpływie na środowisko.
Warto zwrócić uwagę na rozwój technologii wspomagających czytanie etykiet. Niektóre sieci handlowe wprowadzają systemy kodów QR. Po zeskanowaniu dostarczają informacji o produkcie. Powstają również specjalistyczne aplikacje mobilne, analizujące skład produktów. Oceniają one wartość odżywczą dla konsumenta.
Praktyczne porady dla konsumentów
Aby stać się świadomym konsumentem należy stosować kilka prostych zasad:
- Zawsze zaczynaj zakupy od czytania listy składników – im krótsza, tym lepiej.
- Porównuj podobne produkty między sobą pod kątem zawartości cukru, soli i tłuszczów.
- Nie daj się zwieść marketingowym hasłom na froncie opakowania.
- Korzystaj z aplikacji do skanowania etykiet.
- Regularnie aktualizuj swoją wiedzę na temat żywienia i nowych przepisów.
Pamiętajmy że nasze wybory są inwestycją w zdrowie. W dobie rosnącej liczby chorób cywilizacyjnych umiejętność czytania etykiet staje się bardzo ważna. Warto poświęcić tej kwestii odpowiednią uwagę.
Przyszłość etykietowania żywności
W kolejnych latach możemy spodziewać się dalszych zmian w przepisach dotyczących etykietowania. Komisja Europejska pracuje nad ujednoliceniem systemów oznakowania w całej UE. Powinno to ułatwić konsumentom podejmowanie zdrowych wyborów. Pojawiają się też informacje o obowiązku umieszczania na opakowaniach ostrzeżenia dotyczącego wysokiej zawartości cukru, soli czy tłuszczów nasyconych.
Do czasu wprowadzenia tych zmian, to nasza czujność i wiedza pozostają głównymi narzędziami w codziennych zakupach spożywczych. Warto więc traktować czytanie etykiet nie jako uciążliwy obowiązek a element dbania o własne zdrowie.
